Het stadhuis van Hoorn: Post-65 monument in ontwikkeling

Het stadhuis van Hoorn: Post-65 monument in ontwikkeling

Het stadhuis van Hoorn, dat in 2021 deels aangewezen is als gemeentelijk monument, wordt verduurzaamd, verbouwd en uitgebreid. Over de aanwijzing als monument is veel gediscussieerd, voor sommigen was de monumentale waarde geen vanzelfsprekendheid. De plannen voor de verbouwing leveren veel minder discussie op, het gebouw biedt volop mogelijkheden, óók nu het een monument is.

Het past in de tijdgeest van de jaren ’70 van de vorige eeuw, zowel in architectonisch opzicht als in cultuurhistorisch opzicht. Hoorn werd aangewezen als groeikern en middels een fusie met Blokker en Zwaag werd genoeg grondgebied verworven voor de nieuwe huizen. Het nieuwe stadhuis kwam op het geografische middelpunt van de drie gemeenten midden in een lege polder waar een nieuwe wijk zou verrijzen. De relatie tussen het gebouw en zijn omgeving werd meegenomen in het ontwerp. Het terrein werd ontworpen door landschapsarchitect Piet Blaauwboer en voor het stadhuis kwam een plein met een kunstwerk en een vijver.

Het complex bestaat uit drie volumes van ongelijke hoogte die aan elkaar gekoppeld zijn. De gevels zijn horizontaal geleed en hebben een licht hellend verloop. Kleur speelt een belangrijke rol in het ontwerp, de kozijnen werden afgewerkt in een opvallende blauwe kleur en in het exterieur zijn de primaire kleuren blauw, geel en rood verwerkt. De plattegronden hebben een flexibele indeling waarbij gekozen kan worden voor grotere kantoortuinen en kleine kantoorruimtes. De ontwerpkeuzes maken dat het gebouw de speelse en menselijke uitstraling heeft die zo typerend is voor de architectuur van de jaren ’70.

“Dat ons eigen kantoor monumentwaardig is, was niet voor iedereen vanzelfsprekend,” vertelt Pieter Meijers, hoofd van Team Erfgoed van gemeente Hoorn.

“Voor mensen die niet ingelezen zijn in de Nederlandse architectuurtraditie is het soms moeilijk te begrijpen wat het stadhuis nu zo bijzonder maakt. Ter voorbereiding op de aanwijzing en tijdens het onderzoek hebben we daarom veel energie gestoken in de interne bewustwording.”

Er is een publicatie over het stadhuis verschenen en tijdens een bijeenkomst met de monumentencommissie, leden van het gemeentebestuur en andere geïnteresseerden heeft de projectarchitect ir. Guus Küpfer (Architectenbureau Tauber Alkmaar bv) zijn ontwerp toegelicht.

Uiteindelijk heeft de gemeente besloten om een deel van het complex aan te wijzen als monument. Gebouw C, het jongste deel en bovendien het deel waarin de ontwerpfilosofie iets minder tot uitdrukking komt, is geen monument. Volgens Meijers vanuit cultuurhistorisch oogpunt onterecht, aangezien het stadhuis in zijn geheel én in de relatie tot de omgeving juist waardevol is. Dat neemt niet weg dat de aanwijzing van blok A en B een succes is voor Erfgoedstad Hoorn: “Samen met andere jonge monumenten zoals de sterflats in de Grote Waal, een villa aan de J.D. Pollstraat uit 1963, het gemaal aan de Willemsweg en  de Bussenloods op Centraal Station Hoorn vertellen we het verhaal van de jonge bouwkunst in Hoorn.”

Binnenkort wordt begonnen met de werkzaamheden van de verbouwing van het stadhuis. Het gebouw wordt uitgebreid met een nieuwe vleugel waarin onder meer een nieuwe raad- en trouwzaal worden ondergebracht. De bestaande gebouwen worden verduurzaamd en de interieurs worden gemoderniseerd. Eric van Wel van BRTA-is de architect van het complex, Frans Tauber, de zoon van Piet Tauber, is aangesteld als interieurarchitect. Architect Guus Küpfer is beschikbaar voor advies indien nodig. Er is veel lof over het ontwerp voor de uitbreiding, dat uitgaat van een uitbreiding in dezelfde vormentaal, maar met gebruik van andere materialen. Zo krijgt het nieuwe deel dezelfde horizontale belijning met gevels met een lichte helling, maar deze worden niet met leien maar met keramische tegels bekleed.

Verduurzaming van het bestaande stadhuis goed mogelijk

De gevels worden zowel aan de buitenzijde als aan de binnenzijde geïsoleerd, er komt uiteraard nieuw isolatieglas en ook de daken worden geïsoleerd. Zonnepanelen lagen er al en het hele stadhuis krijgt nieuwe duurzamere installaties.

Aandachtspunten zijn de aansluiting tussen nieuwbouw en bestaande bouw en kleurkeuzes. Het bestaande kleurenpalet met primaire kleuren is onderdeel van het monument. Het nieuwe ontwerp gaat uit van goudkleurige kozijnen. Pieter licht toe: “We zitten nog in het ontwerpproces, maar we hebben de architect wel geattendeerd op de cultuurhistorische waarde van de blauwe kleur.”

Verbouwing uitgelezen kans voor herstel

Essentieel is verder dat de inrichting van het terrein bij het oorspronkelijk ontwerp zorgvuldig ontworpen was. De omgevingskwaliteit van het stadhuis is achteruit gegaan. Het plantenschema van de tuin is gewijzigd, er zijn veel meer parkeerplekken bij gekomen en de relatie tot het water zoals de Groene Wijzend en de vijver is niet meer zo sterk. De huidige verbouwing is de uitgelezen kans om dit te herstellen. Bouwdeel C wordt overigens niet in de renovatie meegenomen. Over de toekomst van dit deel heeft de gemeente nog geen besluit genomen, maar sloop wordt niet uitgesloten, aangezien het geen onderdeel is van het monument.

De monumentale waarde van het stadhuis werd niet door iedereen gezien en men was bang dat de aanwijzing de ontwikkeling van het pand zou belemmeren. “Doordat we onze collega’s en het bestuur uitgebreid hebben geïnformeerd, werd er niet meer aan de monumentaliteit getwijfeld”, aldus Meijers. “Bovendien blijkt dat het stadhuis zich uitstekend laat aanpassen aan de eisen van de huidige tijd. Het stadhuis is van zichzelf een transparant gebouw met een solide structuur en een flexibele plattegrond. De architect maakt hier dankbaar gebruik van en heeft een goed ontwerp geleverd. Ik ben benieuwd naar het eindresultaat!”

(Auteur: Marrit van Zandbergen. Beeldverantwoording: Archief Hoorn, presentatie stadhuis Hoorn welstandcommissie 2022 van BRTA, RO Nieuwe Steen 1 Hoorn)