Interview Zita Pels

Interview met gedeputeerde Zita Pels

22 augustus 2019 – Zita Pels (GroenLinks) is gedeputeerde van de provincie Noord-Holland voor Financiën, Circulaire Economie, Zeehavens, Sport en Cultuur en Erfgoed.

Kunt u iets vertellen over uw achtergrond?

Ik ben Statenlid geweest voor GroenLinks, en tegelijk was ik ondernemer. Nadat we met meerdere partijen het coalitieakkoord hadden geschreven, voelde het bijzonder om het ook te mogen uitvoeren met een heel diverse portefeuille. Cultuur en erfgoed was niet mijn portefeuille in Provinciale Staten, het onderwerp is nieuw voor mij. Ik had dus wel leeswerk deze zomer, maar dat vond ik erg leuk. Het voordeel is dat ik een frisse blik heb op de materie.

Wat is u als eerste opgevallen?

De verhalen: zij zorgen er voor dat mensen zich verbinden aan het erfgoed. Kleine verhalen over gewone mensen die gebruik maakten van wat nu erfgoed is: dat vind ik interessant. Ik vind het mooi dat het verhaal in het Huis van Hilde over gewone mensen en hun spullen gaat. Het is belangrijk om verhalen van alle kanten te belichten, dat we gedeelde verhalen vertellen. Is het erfgoed dat we beschermen wel het erfgoed van iedereen? Of zien we dingen over het hoofd?

Wat betekent erfgoed voor u?

De druk op de ruimte neemt toe. Aan de hand van de gedeelde verhalen kunnen we uitleggen waarom we ons voor erfgoed hard moeten maken. Erfgoed heeft veel te bieden. Zo heeft veel erfgoed ook natuurwaarde. Je hebt ook economisch veel aan erfgoed: er komen toeristen op af en het is goed voor het vestigingsklimaat. En onderschat de maatschappelijke waarde van erfgoed niet. In de tijd dat ik in de Amsterdamse Indische Buurt woonde, leerde ik de Joodse begraafplaats in het Flevopark kennen. Die was overwoekerd, maar een groep mensen is hem gaan opknappen. Het was ooit een begraafplaats voor gewone mensen: kinderen, vluchtelingen, armen. Het weer zichtbaar maken van die plek had een verbindend effect. Hij ligt in een buurt waar mensen voor grote problemen staan. Die Joodse begraafplaats roept de vraag op: hoe was het leven hier vroeger, en hoe is dat veranderd? Je kunt de verbinding dan opnieuw leggen.

Wat zijn volgens u belangrijke opgaven voor de provincie Noord-Holland als het gaat om erfgoed?

Hoe geven we invulling aan de grote opgaven van wonen, mobiliteit en klimaat en beschermen we tegelijkertijd het erfgoed en het landschap en verbeteren we de ruimtelijke kwaliteit? Bij die zoektocht hebben we iedereen nodig. Het is belangrijk dat de gemeenteambtenaren die met erfgoed te maken hebben, vroeg aanhaken bij ruimtelijke ontwikkelingen zodat erfgoed meegewogen wordt, zowel onder als boven de grond. Het is lastig, daar ben ik me zeer van bewust. Veel gemeenten hebben moeten bezuinigen en dat heeft ook zijn weerslag op de erfgoedmensen. Maar door vroeg aan te haken bij ruimtelijke processen kunnen we de ruimtelijke kwaliteit van onze hele provincie versterken. We moeten er voor zorgen dat ook bestuurders op de hoogte zijn van de kansen die erfgoed biedt bij de opgaven waar ze voor staan en enthousiasme creëren. Het uitbrengen van een glossy over de archeologie of het organiseren van kennissessies en bijeenkomsten over herbestemming of cultuurlandschap door het Steunpunt kunnen hierbij helpen.

Wat betekent de energietransitie voor het erfgoed?

Dat is een moeilijke opgave. We zijn nu gefocust op de doelen van 2030, maar dan zijn we pas op de helft. Klimaatdoelstellingen zijn voor ons heel belangrijk maar landschap is dat niet minder. We moeten kijken waar ze elkaar kunnen versterken. Innovaties waardoor we bijvoorbeeld zonneweides beter in kunnen passen in het landschap komen uit de maatschappij. Als overheid moet je heldere kaders stellen. Wij moeten nadenken over waar het kan: waar brengt het zo weinig mogelijk schade toe aan het landschap? Waar moeten we misschien nog even wachten? Waar moeten we ons verlies nemen? Dat is een heel moeilijke afweging.

De verduurzaming van ons erfgoed is ook nog een uitdaging. Monumenten zijn niet gebouwd op isolatiewaarde of de mogelijkheid om zonnepanelen op het dak te leggen. En verduurzaming heeft ook invloed op het ondergrondse erfgoed en het landschap. Als provincie willen we aan goede verduurzaming bijdragen, want daarmee wordt ons erfgoed toekomstbestendig.

Het is natuurlijk niet erg om als gemeente te denken: ik weet niet hoe we dit aan moeten pakken. Het is ingewikkeld, dus gemeenten moeten niet schromen om aan te kloppen bij het Steunpunt, de provincie, een andere overheid of ondernemers.

Kent u goede voorbeelden?

Uiteraard heb ik nog niet alles gezien, maar een paar weken geleden was ik op het forteiland Pampus. Daar hebben ze een uitgebreide duurzaamheidsagenda. Hoe ga je op zo’n eiland energie opwekken en niet de omgeving aantasten? Waar ga je zonnepanelen leggen: op het dak, in het water, in het grasveld? Ze hebben een roadmap gemaakt, ze zijn met crowdfunding bezig: daarmee trek je weer nieuw publiek. Dat is een kans die verduurzaming biedt. Iedereen is van de noodzaak doordrongen en dat verbindt mensen aan het erfgoed. Goede voorbeelden zijn cruciaal en kunnen inspirerend zijn.

In de MRA is de dynamiek rondom erfgoed en de kansen die dat biedt anders dan in de Noordkop en West-Friesland. Ligt daar een rol voor de provincie?
In ons coalitieakkoord hebben we uitdagingen geformuleerd voor zowel de Noordkop als de Metropoolregio. Die zijn verschillend. We willen de komende vier jaar, samen met de gemeenten, de parels van Noord-Holland Noord nog meer op de kaart zetten. Dat geeft meteen ook economisch voordeel. Er wordt een recreatie- en toerismevisie opgesteld die onder andere gaat over het spreiden van toeristen en de focus op cultuurtoerisme. Het is niet zo dat wij gaan voorschrijven wat gemeenten moeten doen, we kunnen initiatieven versterken. We willen iedereen betrekken bij het maken van het beleid: Provinciale Staten en andere stakeholders.

Participatie begint met de vraag: wat betekent het erfgoed eigenlijk voor jou? Wat vind je er van? We kunnen zoveel van elkaar leren. Dat mag ook een zoektocht zijn. Van elk project, hoe klein ook, leer je dingen die je ergens anders kan inzetten. Vragen om mee te denken leidt er al toe dat mensen zich meer betrokken gaan voelen bij het erfgoed en het landschap.

(Beeldverantwoording: GroenLinks Noord-Holland)