Jelle Beemsterboer nieuwe gedeputeerde voor erfgoed

Jelle Beemsterboer nieuwe gedeputeerde voor erfgoed

Sinds de zomer van 2023 is een nieuw college van Gedeputeerde Staten in Noord-Holland aangetreden. Gedeputeerde Jelle Beemsterboer heeft voor de huidige collegeperiode Cultureel Erfgoed in zijn portefeuille. Een gesprek om kennis te maken en vooruit te kijken: wat vindt hij belangrijk als het gaat om erfgoed en welke kansen zijn er voor het erfgoed in relatie tot de actuele ruimtelijke opgaven.

Jelle Beemsterboer is geboren en getogen in Tuitjenhorn. Hij bekleedde verschillende functies in de energiesector en is daarna acht jaar wethouder geweest in gemeente Schagen met erfgoed en archeologie in zijn portefeuille. Sinds 2023 is hij namens de BBB gedeputeerde voor niet alleen Cultureel Erfgoed, maar ook voor Wonen, Landbouw en Visserij, Stikstofbanken, het Provinciaal Programma Landelijk gebied (PPLG).

‘Eigenlijk is erfgoed het leukste onderdeel in mijn portefeuille’, geeft Beemsterboer aan. ‘Alles wat met erfgoed te maken heeft is interessant, omdat het vertelt waar we vandaan komen. Het is belangrijk om ons erfgoed te behouden en beleefbaar te maken, maar ook om de rijke geschiedenis van Noord-Holland door te geven en het liefst te verrijken’. Beemsterboer verwijst naar het rentmeesterschap dat hij als gedeputeerde heeft, maar wat ook aan ons allemaal is. Hij constateert dat er waarde wordt gehecht aan de geschiedenis en het doorgeven ervan, niet alleen in de politiek maar ook in de samenleving.

Als Beemsterboer wordt gevraagd naar een voor hem bijzondere of betekenisvolle plek in Noord-Holland, moet hij over het antwoord nadenken. Hij woont in het noorden van Noord-Holland, dus weet nu eenmaal meer van die regio. Maar het gaat om de grote én kleine objecten en structuren, geeft Beemsterboer aan. ‘Wat we met de Stelling van Amsterdam en de Hollandse Waterlinies doen is heel bijzonder, maar denk ook aan de Westfriese Omringdijk in samenhang met de kastelen zoals kasteel Nuwendoorn.’ Beemsterboer denkt terug aan de bijzondere vondsten en ontdekkingen die zijn gedaan in zijn tijd als wethouder in Schagen. Er spoelden resten van een schip aan, maar er werd bij een pand in het centrum ook een hele oude houtconstructie ontdekt. Dat rijk gevarieerde verhaal dat Schagen heeft gemaakt tot wat het nu is, is mooi en van grote betekenis, geeft Beemsterboer aan. En dat geldt natuurlijk voor heel Noord-Holland.

‘Het behoud en benutten van erfgoed moet een randvoorwaarde zijn voor een gebiedsontwikkeling’

Soms zijn het daarom ook de kleine of unieke objecten die bescherming verdienen, al dan niet als onderdeel van een ensemble. Beemsterboer neemt een oude arbeiderswoning als voorbeeld. Op zichzelf staand zou een oude, schijnbaar onbeduidende arbeiderswoning misschien niet zo bijzonder zijn, maar in een ensemble met een grote stolpboerderij vertelt het veel over de maatschappelijke ontwikkelingen, sociale verhoudingen, de agrarische bedrijfsvoering en het landgebruik. Als tweede voorbeeld verwijst Beemsterboer naar het Joodse werkdorp in de Wieringermeer. Het werkdorp ligt aan de provinciale weg, je rijdt er zo voorbij maar er zit een verhaal achter over onder andere het werken en opleiden van joodse mensen die uit Duitsland kwamen in de aanloop naar de Tweede Wereldoorlog. ‘Dat zijn hele beeldende verhalen die je wilt blijven vertellen’, aldus Beemsterboer.

Zelf draagt de provincie Noord-Holland die verhalen uit via het Huis van Hilde, waar archeologische vondsten geborgen worden. Daarnaast ondersteunt ze de gemeenten in Noord-Holland op het gebied van erfgoed middels het Steunpunt Cultureel Erfgoed. Beemsterboer verwacht dat de gemeenten erfgoedbeleid serieus nemen vanwege het belang ervan en geeft aan dat ze provincie Noord-Holland erbij kunnen betrekken als zich lastige vraagstukken voordoen.

In het kader van de actuele ruimtelijke opgaven die zich in Noord-Holland aandienen is de omgang met erfgoed een puzzel, geeft Beemsterboer aan. Zo is het veenweidegebied kwetsbaar. Het karakteristieke landschapsbeeld kan veranderen als gevolg van maatregelen om bijvoorbeeld bodemdaling te remmen en CO2-uitstoot te verminderen. Er moet een afweging tussen veel verschillende belangen worden gemaakt. De veenweidegebieden zijn unieke landschappen voor Nederland, dat geldt ook voor de droogmakerijen. Tegelijkertijd is het ook in de droogmakerijen een uitdaging hoe ze droog, maar ook nat kunnen worden gehouden nu we te maken hebben met extremer weer.

Erfgoed kan ook van grote betekenis zijn bij de woningbouwopgave. ‘Het is belangrijk om voor de start van een gebiedsontwikkelingsproces, te kijken wat er al is. Rekening houden met erfgoed, of liever nog mét erfgoed ontwikkelen, moet een randvoorwaarde zijn voor een gebiedsontwikkeling’, geeft Beemsterboer aan. Als je een nieuwe wijk bouwt en daarbij een stratenpatroon ontwikkelt waarbij rekening wordt gehouden met het zicht op een molen, ander erfgoed of in samenhang met het landschap, dan wordt de gebiedsontwikkeling sterker. Het maakt de wijk fijn om te wonen en de ontwikkeling uniek voor die plek. Het ontwikkelen met erfgoed werkt dus versterkend als je het er op tijd bij betrekt, aldus Beemsterboer.

‘Neem de bron van culturele eigenheid niet zomaar weg’

Voor behoud van het erfgoed zal het soms ook nodig zijn om te zoeken naar nieuwe mogelijkheden voor het gebruik van het erfgoed. Zo is het belangrijk dat een pand als een stolpboerderij nog gebruikt wordt, zodat het niet komt te vervallen. Als hij geen agrarische functie meer heeft zal een boerderij voor bewoning gebruikt kunnen worden, maar vaak kan het ook nodig zijn om te zoeken naar alternatieve gebruiksvormen, zoals het splitsen van een stolp of de stolp te verbouwen tot een huis voor dementerende ouderen, een kinderdagverblijf of andere vormen van zorg. De creativiteit van inwoners moet aangewend worden om ervoor te zorgen dat stolpen doorgegeven kunnen worden aan de volgende generaties. Dit kan ook kansen bieden om het erfgoed te beschermen en te benutten, besluit Beemsterboer.

(Beeldverantwoording: Gedeputeerde Jelle Beemsterboer. Foto van Els Zweerink (placeholder)